Bệnh sốt xuất huyết Dengue có biểu hiện lâm sàng đa dạng, diễn biến nhanh chóng từ nhẹ đến nặng. Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua ba giai đoạn : giai đoạn sốt, giai đoạn nguy hiểm, giai đoạn phục hồi
2.1 Giai đoạn sốt
Lâm sàng:
- Sốt cao đột ngột, liên tục.
- Nhức đầu, chán ăn, buồn nôn.
- Da xung huyết.
- Đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt.
- Nghiệm pháp dây thắt dương tính.
- Thường có chấm xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.
Cận lâm sàng: Ở giai đoạn này xét nghiệm máu có thể thấy bạch cầu giảm, số lượng tiểu cầu bình thường hoặc giảm, dung tích hồng cầu bình thường
2.2 Giai đoạn nguy hiểm
Thường vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh
Lâm sàng:
Người bệnh có thể còn sốt hoặc đã giảm sốt. Biểu hiện thoát huyết tương do tăng tính thấm thành mạch ( thường kéo dài 24 – 48 giờ): Tràn dịch màng phổi, mô kẽ, màng bụng, nề mi mắt, gan to, có thể đau. Nếu thoát huyết tương nhiều sẽ dẫn đến sốc với các biểu hiện vật vã, bứt rứt hoặc li bì, lạnh đầu chi, da lạnh ẩm, mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹt ( hiệu số huyết áp tối đa và tối thiểu ≤ 20 mmHg), tụt huyết áp hoặc không đo được huyết áp, tiểu ít
Xuất huyết:
- Xuất huyết dưới da : Nốt xuất huyết rải rác hoặc chấm xuất huyết thường ở mặt trước hai cẳng chân và mặt trong hai cánh tay, bụng, đùi, mạng sườn hoặc mảng bầm tím.
- Xuất huyết ở niêm mạc: Chảy máu mũi, lợi, tiểu ra máu. Kinh nguyệt kéo dài hoặc xuất hiện kinh sớm hơn kỳ hạn.
- Xuất huyết nội tạng như tiêu hóa, phổi, não là biểu hiện nặng.
Một số trường hợp nặng có thể có biểu hiện suy tạng như viêm gan nặng, viêm não, viêm cơ tim. Những biểu hiện nặng này có thể xảy ra ở một số người bệnh không có dấu hiệu thoát huyết tương rõ hoặc không sốc
Cận lâm sàng:
- Hematocrit tăng so với giá trị ban đầu của người bệnh hoặc so với giá trị trung bình của dân số ở cùng lứa tuổi
- Số lượng tiểu cầu giảm dưới 100.000/mm3 ( < 100G/L)
- Enzyme AST, ALT thường tăng
- Trong trường hợp nặng có thể có rối loạn đông máu
- Siêu âm hoặc X quang có thể phát hiện tràn dịch màng bụng, màng phổi
2.3 Giai đoạn hồi phục
Lâm sàng: Sau 24-48 giờ của giai đoạn nguy hiểm, có hiện tượng tái hấp thu dần dịch từ mô kẽ vào bên trong lòng mạch. Giai đoạn này kéo dài từ 48-72 giờ.
- Người bệnh hết sốt, toàn trạng tốt lên, thèm ăn, huyết động ổn định, và tiểu nhiều.
- Có thể có nhịp tim chậm và thay đổi về điện tâm đồ.
- Trong giai đoạn này , nếu truyền dịch quá mức có thể gây ra phù phổi hoặc suy tim.
Nếu có bất kỳ một trong những dấu hiệu sau đây cần đến ngay các cơ sở y tế để được điều trị tích cực:
- Vật vã, lừ đừ, li bì, da lạnh, vã mồ hôi, tím tái
- Đau bụng vùng gan hoặc ấn đau vùng gan : đau bụng vùng hạ sườn phải hoặc vùng thượng vị
- Nôn nhiều
- Xuất huyết niêm mạc : chảy máu cam, đái ra máu, nôn ra máu, ra máu âm đạo bất thường, rong kinh
- Tiểu ít
- Sốt xuất huyết trên bệnh nhân có bệnh lý mạn tính như suy gan, suy thận, tăng huyết áp, đái tháo đường, phụ nữ có thai, trẻ em ... cần được theo dõi sát.
Phần lớn bệnh nhân sốt xuất huyết Dengue đều có thể được điều trị ngoại trú và theo dõi tại cơ sở y tế. Do vậy người bệnh cần chú ý những điều sau:
- Sốt xuất huyết chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu là điều trị triệu chứng. Người bệnh cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ, tự theo dõi sát tại nhà, đến bệnh viện làm xét nghiệm theo hẹn.
- Nếu sốt cao ≥ 38.5 độ C, uống thuốc hạ sốt, nới lỏng quần áo và lau mát bằng nước ấm. Thuốc hạ sốt chỉ được dùng là paracetamol đơn chất, liều dùng từ 10 – 15mg/kg cân nặng/lần ( ví dụ một người 50kg có thể uống 1 viên paracetamol 500mg/lần), mỗi lần uống cách nhau 4-6 giờ. Tổng liều paracetamol không quá 60 mg/kg cân nặng/24 giờ ( một người 50kg không uống quá 3000mg/ ngày)